Nawigacja

Cegiełka

Pamiątkowa cegiełka

„Uprzejmie zawiadamiamy, że 6 maja [1985 roku] odbędzie się złożenie kwiatów pod obeliskiem oraz odsłonięcie tabliczki pamiątkowej na terenie byłego obozu pracy przymusowej na Sołtysowicach” — tymi słowami Towarzystwo Miłośników Wrocławia zapraszało do wzięcia udziału w skromnej uroczystości, która zainicjowała trwające kilkanaście lat upamiętnianie byłych obozów pracy przymusowej symbolicznymi cegiełkami. Niestety, dziś na terenie poobozowym próżno szukać tego znaku pamięci.

W drugiej połowie lat 80. XX wieku Klub Ludzi ze Znakiem P, działający jako sekcja historyczna Towarzystwa Miłośników Wrocławia, zaczął realizować zainicjowany w latach 70. XX wieku projekt upamiętniania miejsc, w których mieściły się niemieckie obozy pracy przymusowej. Były to przeważnie gmachy szkolne oraz rozmaite zabudowania fabryczne i restauracyjne, z których nie wszystkie przetrwały do czasów współczesnych. Symbolicznymi cegiełkami postanowiono znakować wówczas nie tylko obozy, ale także wybrane większe kwatery zbiorowe i zakłady pracy, w których jako robotnicy przymusowi zatrudnienie byli Polacy.

Jedna z dwóch pierwszych takich cegiełek pojawiła się na terenie dawnego niemieckiego obozu Burgweide na ścianie budynku przy alei Poprzecznej 48—49. Wzniesiony po wojnie budynek powstał w miejscu, gdzie wcześniej istniały obozowe baraki. Ufundowana przez Towarzystwo Miłośników Wrocławia pamiątkowa cegiełka została odsłonięta 6 maja 1985 roku — dokładnie w 40. rocznicę kapitulacji Festung Breslau. Za jej umieszczenie odpowiedzialny był Waldemar Dokowski, jeden z osadzonych w obozie Burgweide. Byli robotnicy przymusowi i ich bliscy od tego czasu spotykali się już nie tylko przy pamiątkowym głazie, ale także przy tej cegiełce, i przy niej składali kwiaty m.in. w kwietniu obchodzonym jako Miesiąc Pamięci Narodowej. Tak było przez 33 lata. Pod koniec 2018 roku budynek został rozebrany, a w 2021 roku zakończono wnoszenie w jego miejscu nowego obiektu mieszkalno-usługowego. Nim się to jednak stało, grupa byłych robotników przymusowych zdemontowała i zabezpieczyła cegiełkę. Obecny w przestrzeni publicznej przez 33 lata znak pamięci, który zainicjował tak ważny proces znakowania miejsc byłych obozów pracy, przestał istnieć. Należy mieć nadzieję, że wkrótce się to zmieni, a symboliczna cegiełka trafi na planowany skwer Ofiar Obozu Burgweide.

Kamilla Jasińska
Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej
IPN we Wrocławiu

do góry